Framtíðin er björt
Á daginn virðist sólin friðsæl og róleg á himninum þótt ljósið frá henni sé mjög öflugt. Sólarljósið er lífsgjafi Jarðar en samt getur verið hættulegt að dvelja of lengi í ljósinu. Til að rannsaka sólina á öruggan hátt hafa stjörnufræðingar smíðað sérstaka sólarsjónauka. Við höfum aðeins rannsakað hana þannig í nokkur hundruð ár — örlítinn hluta af allri ævi hennar. Mjög erfitt er að sjá hvernig sólin var í fortíðinni eða sjá hvernig framtíð hennar verður. Til að leysa þetta vandamál leita stjörnufræðingar að stjörnum sem eru eins líkar sólinni og mögulegt er en eru á mismunandi ævistigum. Slíkar stjörnum köllum við „tvíburaystur sólar“. Á teikningunni sjást nokkrar tvíburasólir. Sú yngsta er vinstra megin en sú elsta hægra megin. Rannsóknir á þessum sjaldgæfu „sólartvíburum“ gera stjörnufræðingum kleift að sjá hvernig stjarnan okkar leit út í fortíðinni og hvernig hún mun verða í framtíðinni.
Ekki svo ýkja langt frá Jörðinni (að minnsta kosti í samanburði við stærð geimsins) hafa stjörnufræðingar fundið elstu tvíburasystur sólar hingað til. Stjarnan er næstum tvisvar sinnum eldri en sólin okkar: Hún er 8,2 milljarða, næstum 2/3 af aldri alheimsins. Stjarnan heitir HIP 102152 og er hún merkt á myndina. Þessi tvíburasystur sólar gefur okkur gott tækifæri til að sjá hvernig sólin verður þegar hún er orðin eldri!
Og hvernig mun sólin svo líta út eftir 4 milljarða ára? Í fyrsta lagi verður hún bjartari. Á þeim tíma er sólin orðin svo heit að sjórinn á Jörðinni hefur soðið burt. Jöklar og snjór verða horfnir að eilífi. Rétt eins og nágrannaplánetan okkar, Venus, verður Jörðin þurr og eyðileg, ófær um að viðhalda lífi á nokkurn hátt. Sem betur fer er þó mjög, mjög, mjög langt í að þetta gerist!
Fróðleg staðreynd
Bæði sólin og tvíburaystir hennar innihalda óvenju lítið magn af tilteknum frumefnum — frumefnum sem eru algeng á Jörðinni. Þetta er vísbending um að á braut um stjörnuna gætu verið nokkrar bergreikistjörnur!
Tengdar myndir
Skýringarmynd af þróun stjörnu sem er alveg eins og sólin okkar. Vinstra megin sést hún við fæðingu en hægra megin skömmu fyrir dauða sinn, þegar hún er orðin rauður risi. Mynd: ESO/M. Kornmesser
